O akcji Mural – wywiady

Co młodzi ludzie, związani i niezwiązani z pracą z osobami niepełnosprawnymi, sądzą o akcji „Mural. Zamalowujemy stereotypy”?

Z Jarkiem Malcem, ratownikiem medycznym i sędzią rugby na wózkach,  pracownikiem Fundacji Aktywnej Rehabilitacji i Anią Jarzyną, studentką Wydziału Polonistyki Uniwersytetu Warszawskiego rozmawia Dominika Miros z serwisu informacyjnego FAR.

DM: Co myślicie o stwierdzeniu, że osoba poruszająca się na wózku jest niesamodzielna, smutna, samotna, czy biedna? Czy sądzicie, że w ogóle można zmienić myślenie ludzi o osobach niepełnosprawnych, zwłaszcza te, które są stereotypem? Jeśli tak to w jaki sposób?

JM: Uważam, że duża część naszego społeczeństwa myśli o osobie niepełnosprawnej jako o człowieku załamanym, potrzebującym wiecznej pomocy we wszystkich czynnościach codziennych, że jego aktywność kończy się na samotnym siedzeniu i gapieniu się w ekran telewizora. Nie mam bladego pojęcia, skąd ludzie wzięli taki stereotyp. W rzeczywistości takie osoby żyją tak samo jak ja czy Ty. Zakładają rodziny, chodzą do kina, trenują różne dyscypliny sportu, studiują. Cieszą się życiem dokładnie tak samo jak osoby pełnosprawne. Tak naprawdę zmienia się tylko ich sposób poruszania. Dlatego też uważam, że opinia, która wisi na nich jest mocno przesadzona, ale to nie znaczy, że nie da się takiego myślenia zmienić. Wystarczy dobrze zorganizowana akcja, której przesłanie oraz forma w jakiej zostanie przedstawiona trafiła do ludzi niezależnie od ich wieku. Fundacja Aktywnej Rehabilitacji, w  której obecnie pracuję  stara się pokazywać różne istniejące w społeczeństwie stereotypy na temat osób poruszających się na wózku. Organizujemy w różnych regionach kraju akcje pokazujące, że osoby na wózku też mogą żyć i żyją normalnie. Ostatnio jedna z naszych koleżanek wpadła na genialny pomysł i wymyśliła akcje „Mural. Zamalowujemy stereotypy”.  Co to za akcja i czego dotyczy ? Przesłaniem jest przedstawienie prawdziwego życia wózkowiczów, odejścia od stereotypów, których ludzie się trzymają jak farba graffiti.

AJ: Myślę, ze jest w nas takie myślenie. Że taka osoba jest przede wszystkim bardzo samotna, czasem odrzucona. Że w wielu rzeczach potrzeba jej pomocy drugiej osoby, której często może brakować. Że życie dla niej jest trudniejsze i że po prostu trudno jej cieszyć się życiem. Ale ostatnio w kilku miejscach w Warszawie pojawiły się takie rysunki, jak np. grafitti „Mural", że niepełnosprawni też mogą cieszyć się życiem, zakładać rodziny. Że mogą być aktywne, czerpać z życia. Myślę, że wiele osób to dziwi. Ostatnio w supermarkecie na zakupach widziałam parę – oboje na wózkach. Wyglądali na bardzo szczęśliwych. Wszyscy ukradkowo na nich spoglądali, jak mogą cieszyć się, skoro spotkało ich takie nieszczęście? Myślę, że aktywizm osób na wózkach jest jeszcze dużym zdziwieniem dla otoczenia.

DM: Wspomnieliście oboje o akcji „MuraI. Zamalowujemy  stereotypy" – patrzycie na graffiti i co? Czy przesłanie, jakie niesie akcja to było czytelne?

JM: Akcja „Mural” ma na celu wybicie z głowy ludziom stereotypu opisującego życie osób niepełnosprawnych. Czy przesłanie było czytelne? Hmm, jak dla mnie – bardzo czytelne, ponieważ forma w jakiej zostało przedstawione jest  prosta i trafiająca do odbiorcy.

AJ: Że wózek to nie koniec świata. Że można żyć normalnie i cieszyć się życiem, żyć aktywnie. Że ludzie na wózkach jeszcze bardziej chcą być aktywni, niezależni.

DM: A forma akcji? Graffiti przedstawiające osoby na wózkach (śliczna młoda kobieta w ciąży i przystojny mężczyzna) na najruchliwszych rondach i skrzyżowaniach Warszawie?

JM: Nie wyobrażam sobie trafniejszej formy przedstawienia miłości, piękna oraz różnych sytuacji życiowych osób na wózkach jak wyobrażenie ciąży kobiety niepełnosprawnej. Wiele osób jest przekonanych, że jest to niemożliwe, a jednak. Osoby niepełnosprawne osoby zakładają rodziny, wychowują dzieci, są szczęśliwe. A jeżeli chodzi o miejsca, w których zostały namalowane murale czyli ronda, mosty, skrzyżowania - są jak najbardziej trafione.  Przemieszcza się tam dużo ludzi i to w różnym wieku a o to właśnie chodzi w tej akcji, żeby jak najwięcej osób zobaczyło malowidła i zmieniło w końcu sposób myślenia.

AJ: Myślę, że forma przemawia do wielu. Forma lekko graficiarska, nie razi, ale zdobi. Chyba najbardziej uderzający jest ten mural z kobietą w ciąży i mężczyzną, który przy niej siedzi, wpatruje się w nią  - ma się takie odczucie, że z wózek to nie koniec świata,  ale początek...
DM: Pytanie do Ani: czy po akcji „MuraI” Twoje spojrzenie na niepełnosprawnych się zmieniło choć trochę? Jeśli tak, to jakie było wcześniej, a jakie jest teraz?
Trochę tak. Niektórych rzeczy nie byłam świadoma. I jakoś zaczęłam wokół zauważać podobne rzeczy - takie jak tę parę w supermarkecie. Bo wydawałoby sie, że z perspektywą takiego życia - na wózku - trudno się cieszyć czymkolwiek.

DM: Czy sądzisz, że warto tworzyć podobne akcje, jak ta?
Zdecydowanie tak. To zbliża ludzi do siebie.

DM: Dziękuję Wam bardzo za rozmowę.

O akcji „Mural. Zamalowujemy stereotypy” z Dorotą Sobocińską, tłumaczką, rozmawia Iwona Plater.

Iwona Plater: Fundacja Aktywnej Rehabilitacji, największa w Polsce organizacja zajmująca się osobami poruszającymi się na wózkach, zorganizowała akcję „Mural. Zamalowujemy stereotypy”.  Graffiti z przedstawieniami ślicznej młodej kobiety i atrakcyjnego mężczyzny znalazły się na ścianach estakad i mostów w najruchliwszych miejscach Warszawy. Czy widziała Pani nasze graffiti?

Dorota Sobocińska: Tak, widziałam w dwóch miejscach – koło Torwaru i przy stacji kolejki WKD, aha, jeszcze na Górczewskiej chyba.

IP: I? Co według Pani przekazują te przedstawienia?

DS: W pierwszej chwili nie wiadomo, o co chodzi. Dopiero po zastanowieniu człowiek orientuje się, że to graffiti będące reklamą społeczn. Do mnie najbardziej – w sensie: najjaśniej – przemówiło przedstawienie kobiety w ciąży z chłopakiem siedzącym u jej nóg. Zirytowało  mnie natomiast siedzenie na kolanach i dziewczyna na wózku, która wygląda jak modelka.

IP: Chcemy pokazać, że na wózku może wylądować także kobieta bardzo piękna i wózek nie musi odebrać jej kobiecości, wdzięku. Chcieliśmy powiedzieć, że osoby niepełnosprawne poza innym sposobem poruszania się są takie same jak reszta społeczeństwa: zakochują się,  przyjaźnią, zakładają rodziny itd. 

DS: Rozumiem, to z pewnością wartościowe, choć ja osobiście mam wątpliwości, czy należy zmuszać ludzi  do oglądania innych ludzi z problemami.  Nie jestem zwolenniczką tego typu akcji. Uważam,  przestrzeń miejska powinna być spokojniejsza, ludzie nie powinni być nieustannie bombardowani apelami o wrażliwość, współczucie czy włączanie się w coś. Ale, to co mogę powiedzieć pozytywnego, to że Wasze malowidła są estetyczne, gdyby nie temat to całkiem miło by się na nie patrzyło.

IP: Trudno nie dostrzec wyraźnej krytyki tej akcji w Pani wypowiedziach. To ciekawy głos.  Interesuje mnie, jak Pani zdaniem, organizacje takie jak nasza powinny informować ogół o swoich działaniach?  

DS: Moim zdaniem reklama w prasie jest najlepsza formą, najstosowniejszą a zarazem nie tak krzykliwą, ostentacyjna, jak murale.

IP:  Czyli jednak nas widać… Między innymi o to nam chodziło…

DS: No tak, to osiągnęliście. Trudno tego nie zauważyć.

IP: Bardzo dziękuję za rozmowę.